MATİLDA FİLMİ

Küçük bir çocuk olduğunuzu hayal edin. Üç yaşında kendi başınıza okumayı öğrendiğinizi, dört yaşında halk kütüphanesindeki kitapların büyük kısmını okuyup bitirdiğinizi, beş buçuk yaşında ailenizi sizi okula göndermeye ikna ettiğinizi düşünün (bir de, nesneleri düşünce gücüyle hareket ettirebildiğinizi). Anne babanızın sizi hiç umursamadığını, bir dâhi olduğunuz halde sizi bir baş belası olarak gördüklerini, akşamları televizyon seyretmekten başka bir şey bilmediklerini, kitaplardan nefret ettiklerini, yeteneklerinizi sizi yalancı olmakla suçlayarak reddettiklerini düşünün.
Anneniz bingodan başka bir şey düşünmesin, babanızın gözü üçkâğıtla kazandığı para ve gelecekte işini devredeceği ağabeyiniz dışında bir şey görmesin. Bir de sizi okula yazdırırken, başöğretmeni bir canavar olduğunuz konusunda uyaracak kadar ileri gitsinler.
Matilda Wormwood'un hayatı böyle işte. Roald Dahl bu şekilde kurguladığı için böyle elbette. Dahl, Matilda'yı yazarken neredeyse bütün kitaplarında olduğu gibi abartmaktan, aşırıya kaçmaktan kaçınmamış; bunu yaparken iyileri de kötüleri de kayırmamış. Matilda'yı zekâ ve yetenekten, ailesini umursamazlık ve cahillikten, başöğretmeni Bayan Trunchbull'ı kötülükten mahrum etmemiş. Kayırmayı finale saklamış!
Eleştirmenler Dahl'ı istedikleri kadar gerçek dışı ve ara tonsuz bulsun, çocuklar dünyanın her yerinde onun yazdıklarını seviyor. Dahl'ın çocuklara otorite olarak sunulan figürlere yönelik örtük eleştirileri ve sosyal kurumları küçümsemesi, güvenilir olmadıklarının altını çizmesi bu sevginin önemli nedenlerinden. Otoriteyi simgeleyen yetişkinlere kitaplarında çok sert davranıyor Dahl. Kahramanlarına sorun çıkaran yetişkinlerin cezalarını, en beterinden vermekten çekinmiyor. Yazmakla hedefledikleri de basit: Kitap okuyan bireylerin yetişmesine katkıda bulunan kitaplar yazmak(sıra dışı, yaratıcı, komik ve tuhaf kitaplarıyla bunu başarmış bence); kusursuz iyiyle kusursuz kötüyü karşı karşıya getirmek ve kötülerin hızlı ve korkunç bir sonla karşılaşmalarını sağlamak (Matilda'da da bu kuralı bozmamış).
Matilda'nın dertleri ailesiyle sınırlı kalmaz. Üst sınıflarla birlikte eğitim görebilecek kadar akıllı olduğu halde, okulun çocuklardan nefret eden başöğretmeni Bayan Trunchbull, Matilda'yı yaşıtlarıyla aynı sınıfta okumaya zorlar. Neyse ki Matilda, adı gibi tatlı bir öğretmene düşer: Bayan Honey'ye. Başöğretmen ne kadar öfkeli ve şiddet doluysa, Bayan Honey de o kadar sevecen, anlayışlı ve yumuşak bir kadındır. (Başöğretmen çocukları sadece saçlarından tutup çekiç gibi fırlatmakla kalmaz, tabutluk adını verdiği, çok yüksek ve çok dar bir dolabı vardır. Bu dolabın tabanı yalnızca otuz santimetre kadar olduğundan ne oturulur, ne çömelinir. Duvarların üçü, içinde cam parçaları gömülü çimentodan yapıldığı, kapıda da sivri uçlu binlerce çivi olduğu için, içinde kıpırdamadan durmanız gereken bir şeydir bu tabutluk. Aksi takdirde her yerinize cam ya da çivi batar.) Tabii ki Dahl'ın bu fenalıkları anlatışı, aklı başındaki çocukları ürkütmekten uzaktır. Dahl'ın kötülerin kötülükleri konusundaki yaratıcılığı okuyucusuna kötü örnek olmaz, olsa olsa şaşırtıcı bir durumdur.
Adı gibi tatlı biri
Bayan Honey, üst sınıfların ders kitaplarını alarak Matilda'ya sınıf arkadaşlarınınkinden farklı bir ders programı oluşturur. Ancak, Bayan Honey'nin de başında büyük bir bela vardır (sürpriz olsun). Matilda nesneleri hareket ettirme gücünü, zekice bir plan yaparak öğretmenini kurtarmakta kullanır. Öğretmeni de sonunda Matilda'yı iyi, sevecen, dürüst ve zeki olmaktan uzak ailesinden kurtarır. İyilere mutlu son konusunda iltimas geçmekten çekinmez. Bunu yaparken de gerçek dışıdır, ama okuyucu da mutlu sonlara inanmaya yatkındır. Çünkü bu biraz da ezilenlerin zaferidir. Matilda, hukuk, velayet vs. gözardı edilerek öğretmeniyle yaşamaya başlar.
Romanın başından beri okuduğumuz ama sıkıntılanmadığımız tatsızlıklar, iyilerin birbirlerine ve iyiliklere kavuşmasıyla güzelcene son bulur.
İster gerçek dışı ister ara tonsuz olsun, Dahl'ın sürükleyici, eğlenceli hikâyeler kurmakta üstüne yok bence. Hiçbir savaşı zafersiz, hiçbir karmaşayı çözümsüz bırakmamış. Yazdığı her satıra ya ironi ya sevimlilik bulaşmış. Kendi abartıların altını çizmekten çekinmemiş. Dokuz yaş ve üstü okurlar Matilda'yla birlikte Dahl'ın gediklisi olsalar, Türkçeye çevrilmiş Dahl kitaplığı sayesinde bu konuda sıkıntı yaşamazlar (anne babalar da umarım kendi kopyalarını alırlar).